برخی از حقوق و مزایای شهروندان اتحادیه اروپا از قوانین ملی کشوری ناشی میشود که فرد ملیت آن کشور را داراست. این حقوق ممکن است از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد ولی حقوقی که از قوانین اتحادیه اروپا ناشی میشود، در همه کشورهای اتحادیه اروپا یکسان است.
یک تبعه اتحادیه اروپا حق دارد بدون هرگونه محدودیت و تبعیضی هر یک از کشورهای عضو را به عنوان محل کار و زندگی خود انتخاب کند. همچنین، بسته به این که در چه موقعیتی قرار دارد، این که شاغل، بیکار، جویای کار، دانشجو یا بازنشسته است و این که از چه شرایط خانوادگی برخوردار است، بسته به این که شریک زندگی ثبت شده، فرزند یا پدر و مادر باشد، واجد حقوقی است که در اینجا قابل مطالعه است.
شهروندان اتحادیه اروپا بر پایه قوانین بنیادین این اتحادیه در زمینه مراقبتهای بهداشتی، خرید و فروش کالا و خدمات، روابط خانوادگی، خرید و فروش خودرو و دریافت وتعویض گواهینامه صاحب حق و حقوق خاص خود هستند.
آنها همچنین صاحب حق رای دادن و شرکت در انتخابات پارلمان اروپا و شهرداریهای محل اقامت خود هستند. شهروندان اتحادیه اروپا همزمان با این که از حمایت کنسولیِ سفارتخانه یا کنسولگری هر یک از کشورهای عضو برخوردار میشوند، تحت پوشش خدمات نهادهای اتحادیه اروپا قرار میگیرند و میتوانند در انجام امور آنها مشارکت و یا آنها را مورد پرسش و بازخواست قرار دهند.
آیا تابعیت مضاعف در اتحادیه اروپا ممکن است؟
در اتحادیه اروپا، تفاوتهای قابل توجهی در نگرش کشورهای عضو نسبت به تابعیت دوگانه و مضاعف وجود دارد. به عنوان نمونه آلمان، هلند، اتریش، استونی، بلغارستان، اسپانیا، لتونی و لیتوانی قوانین بسیار سختگیرانهای در پذیرش تابعیت دوگانه اتباع جدید خود دارند و تنها برای موارد خاصی استثناهایی قائل شدهاند. اما در سالهای اخیر، تعداد کشورهای عضو اتحادیه اروپا که تابعیت مضاعف اتباع خود را مجاز میدانند به طور مداوم در حال افزایش بوده است. چنان که ایتالیا از سال ۱۹۹۲، فنلاند از سال ۲۰۰۳ و سوئد از سال ۲۰۰۱ ممنوعیت تابعیت دوگانه را برای اتباع تازه وارد خود لغو کردهاند.
یکی از عوامل مهم در بحث تابعیت دوگانه، تعامل تابعیت با خون و زادگاه است. در اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، فرزندان میتوانند تابعیت والدین خود را دریافت کنند. اما اکثر کشورهایی که تابعیت مضاعف را مجاز نمیدانند، اخذ تابعیت بر اساس محل تولد را نیز مجاز نمیدانند.